ศาลปกครองสูงสุดมีคำสั่งรับฟ้องคดีเมื่อวันที่ 6 กันยายนที่ผ่านมา กรณีที่น.ส.สารี อ๋องสมหวัง กรรมการและผู้จัดการมูลนิธิเพื่อผู้บริโภค น.ส.รสนา โตสิตระ***ล ว่าที่ ส.ว.กทม. ในฐานะกรรมการสหพันธ์องค์กรผู้บริโภค น.ส.สายรุ้ง ทองปลอน ผู้จัดการสหพันธ์องค์กรเพื่อผู้บริโภค(สอบ.) และองค์กรอื่นๆ รวม 5 คน ได้ยื่นฟ้องคณะรัฐมนตรี(ครม.) พ. ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร รักษาการนายกรัฐมนตรี และนายวิเศษ จูภิบาล รักษาการ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงาน กรณีการแปรรูปกิจการบริษัทปตท.จำกัด(มหาชน) ไม่ชอบด้วยกฎหมาย และมีคำสั่งให้ผู้ที่ถูกฟ้องร้องจัดทำให้การแก้คำฟ้องยื่นต่อศาลภายใน 30 วันตามกระบวนการพิจารณาคดี ซึ่งถือเป็นคดที่น่าจับตามองอย่างยิ่ง

ผู้ฟ้องทั้งห้าคนขอให้ศาลปกครองสูงสุด มีคำพิพากษาให้ยกเลิก เพิกถอนพระราชกฤษฎีกาแปรรูปกิจการ ปตท. ทั้ง 2 ฉบับ เนื่องจากกระบวนการแปรรูปขัดกับพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจ พ.ศ.2542 ทั้งในเรื่องการแต่งตั้งคณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งบมจ.ปตท. ไม่ชอบด้วยกฎหมาย โดยนายมนู เลียวไพโรจน์ อดีตประธานกรรมการเตรียมการจัดตั้งบมจ.ปตท. และนายวิเศษ จูภิบาล อดีตกรรมการเตรียมการจัดตั้ง ได้กระทำผิดพ.ร.บ.ทุนรัฐวิสาหกิจฯ มาตรา 12 และ 18 ที่มีหุ้นในบมจ.ปตท. ทั้งที่กฎหมายห้ามไว้ และการเตรียมการจัดตั้งบมจ.ปตท. ก็ไม่ได้ดำเนินการรับฟังความคิดเห็นประชาชนโดยไม่เปิดเผย และไม่เปิดโอกาสให้ประชาชนเข้าร่วมแสดงความคิดเห็นอย่างกว้างขวางตามระเบียบ

หากพิจารณาคำฟ้องดังกล่าวจะเห็นว่าคล้ายกับกรณีของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย(กฟผ.) เพราะนอกจากประเด็นผู้บริหารมีหุ้นในปตท. ซึ่งถือว่ามีส่วนได้เสียกับกระบวนการแปรรูป และยังฟ้องร้องกรณีสินทรัพย์ต่างๆของปตท.ว่าการแปรรูปมีเจตนาไม่สุจริต เนื่องจากในการตราพระรากฤษฎีกากำหนดอำนาจ สิทธิ และประโยชน์ที่ปตท.ได้รับนั้น ส่งผลให้ปตท.มีอำนาจมหาชนของรัฐในการเวนคืนที่ดิน การประกาศเขต และรอนสิทธิเหนือพื้นดินของเอกชน ที่มีผลทำให้มีการนำทรัพย์สินบางอย่างอันเป็นสาธารณะสมบัติของแผ่นดินที่ไม่สามารถซื้อขายได้ให้ไปอยู่ในการถือครองของเอกชนที่แสวงหากำไร เนื่องจากปตท.ได้แปรสภาพเป็นเอกชนในตลาดหุ้นแล้ว

ประเด็นการเพิกถอนการแปรรูปปตท.หากไม่ชอบด้วยกฎหมายเช่นเดียวกับกฟผ.ย่อมส่งผลกระทบมากกว่า เนื่องจากปตท.เข้าซื้อขายในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย(ตลท.)หลายปีแล้ว และราคาหุ้นได้ทะยานขึ้นจากราคาจอง จนปัจจุบันอยู่ที่ระดับ 270 บาท ซึ่งหากมีการเพิกถอนจริง ปตท.จะต้องใช้เงินซื้อคืนจากผู้ถือครองหุ้น โดยมีการประเมินอย่างคร่าวๆ อาจจะต้องใช้เงินสูงกว่า 3 แสนล้านบาท และเป็นไปได้ยากที่ปตท.จะหาเงินสดจำนวนที่สูงมากขนาดนี้มาซื้อหุ้นคืนได้ นั่นก็หมายความว่าปตท.จะอยู่ในฐานะที่ลำบากแน่หากต้องหาเม็ดเงินที่สูงขนาดนี้มาจัดการแปรสภาพกลับไปเป็นรัฐวิสาหกิจเช่นเดิม และรัฐบาลอาจต้องเข้าไปช่วยเหลือในที่สุด

ประเด็นความเสียหายที่เกิดขึ้นจำนวนมหาศาลต่อปตท.นั้นเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นแน่ๆและเป็นประเด็นที่ผู้บริหาร หรือ แม้แต่คนในรัฐบาลก็ออกมาคัดค้าน โดยอ้างเหตุความเสียหายที่อาจตามมา รวมทั้งข้ออ้างถึงผลกระทบต่อความเชื่อมั่นจากนักลงทุนต่างชาติ เพราะอาจทำให้มองตลาดหุ้นไทยมีความไม่แน่นอนสูงแม้จะเป็นบริษัทที่รัฐบาลถือหุ้นก็ตาม แต่ประเด็นในทางสังคมก็ต้องใช้พิจารณาประกอบกันไปด้วย เนื่องจากกรณีนี้เป็นการนำสมบัติของสาธารณะแปลงเป็นบริษัทเอกชน อีกทั้งมีการกระทำที่ส่อไปในทางผิดกฎหมายและเร่งแปรรูปด้วยการออกพระราชกฤษฎีกา ซึ่งทั้งหมดมาจากนโยบายของฝ่ายการเมือง และยังมีปัญหาเรื่องความโปร่งใสในเรื่องกระจายหุ้น

หากพิจารณาในเชิงสังคมแล้ว กรณีนี้คงไม่ต่างจากกรณีของกฟผ. แต่เราจะประเมินผลดีผลเสียอย่างไรระหว่างผลกระทบเชิงเศรษฐกิจและสังคม ซึ่งแน่นอนว่าคำชี้ขาดอยู่ที่ศาลปกครองสูงสุดจะเป็นผู้ตัดสิน แต่อย่าลืมว่าประเด็นนี้เป็นปัญหาใหญ่ของไทยในช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมา ซึ่งเรากำลังอยู่บนทางสองแพร่งระหว่างผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจกับเรื่องทางสังคม โดยที่ผ่านมาฝ่ายแรกชนะเสมอ แต่มักไม่มีกติกาใดๆเป็นหลักเอาไว้ยึดถือ ดังนั้น ในกรณีนี้ไม่ว่าผลตัดสินจะเป็นอย่างไร แต่สังคมไทยควรจะมีกติกาให้ชัดเจนและควบคุมคนใช้กติกาให้รัดกุม หาไม่แล้วปัญหาเช่นนี้ก็จะเกิดขึ้นอีก ซึ่งล้วนแต่เกิดจากนักการเมือง แต่ไม่เคยรับโทษจากความละโมบเลย